زکات اوراق مالی         

محمد موسی زکی

قسمت  چهارم

پول در روایات:

در روایات بسیار ی سخن از طلا و نقره مسکوک به عنوان «دینار» و «درهم»، برای قیمت‌گذاری کالا و تعیین مقدار نصاب برای زکات و وجوب ادای آن آمده است.

1 -  صَفْوَانَ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ  علیه السلام قَالَ: «قَوَّمُوا خَاتَمَ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع فَأَخَذَهُ أَبِي مِنْهُمْ بِسَبْعَةٍ قَالَ قُلْتُ بِسَبْعَةِ دَرَاهِمَ قَالَ سَبْعَةِ دَنَانِيرَ »^[1]؛

2 - مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ فِي الْخِصَالِ بِإِسْنَادِهِ الْآتِي عَنِ الْأَعْمَشِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ علیه السلام فِي حَدِيثِ شَرَائِعِ الدِّينِ قَالَ: «الزَّكَاةُ فَرِيضَةٌ وَاجِبَةٌ عَلَى كُلِّ مِائَتَيْ دِرْهَمٍ خَمْسَةُ دَرَاهِمَ وَ لَا تَجِبُ فِيمَا دُونَ ذَلِكَ مِنَ الْفِضَّةِ وَ لَا تَجِبُ عَلَى مَالٍ زَكَاةٌ حَتَّى يَحُولَ عَلَيْهِ الْحَوْلُ مِنْ يَوْمَ مَلَكَهُ صَاحِبُهُ وَ لَا يَحِلُّ أَنْ تُدْفَعَ الزَّكَاةُ إِلَّا إِلَى أَهْلِ الْوَلَايَةِ وَ الْمَعْرِفَةِ وَ تَجِبُ عَلَى الذَّهَبِ إِذَا بَلَغَ عِشْرِينَ مِثْقَالًا فَيَكُونُ فِيهِ نِصْفُ دِينَار...»^[2]؛

3 - عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ علیه السلام قَالَ: «لَيْسَ فِي شَيْ‏ءٍ أَنْبَتَتِ الْأَرْضُ إِلَى أَنْ قَالَ غَيْرِ هَذِهِ الْأَرْبَعَةِ الْأَصْنَافِ وَ إِنْ كَثُرَ ثَمَنُهُ إِلَّا أَنْ يَصِيرَ مَالًا يُبَاعُ بِذَهَبٍ أَوْ فِضَّةٍ تَكْنِزُهُ ثُمَّ يَحُولَ عَلَيْهِ الْحَوْلُ وَ قَدْ صَارَ ذَهَباً أَوْ فِضَّةً فَتُؤَدِّيَ عَنْهُ مِنْ كُلِّ مِائَتَيْ دِرْهَمٍ خَمْسَةَ دَرَاهِمَ وَ مِنْ كُلِّ عِشْرِينَ دِينَاراً نِصْفَ دِينَارٍ.»^[3]؛

4 - حُسَيْنِ بْنِ يَسَارٍ: «قَالَ سَأَلْتُ أَبَا الْحَسَنِ علیه السلام فِي كَمْ وَضَعَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله و سلم الزَّكَاةَ فَقَالَ فِي كُلِّ مِائَتَيْ دِرْهَمٍ خَمْسَةَ دَرَاهِمَ وَ إِنْ نَقَصَتْ فَلَا زَكَاةَ فِيهَا»^[4]؛

در روایتی، اصل مال درهم اعلام شده، آمده است: «هرچه از درهم‌ها از طل یا سایر کالاها، اموالی هستند که در زکات و دیات به درهم باز می‌گردند.^[5]؛ زیرا در عصر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم، هر دینار برابر 10 درهم بود، حداقل نصاب طلا برای زکات، 20 دینار اعلام گردید.^[6]

در روایتی نیز از دینار و درهم، به نیکی یاد شده است. براساس آن، از امام باقر  علیه السلام از درهم‌ها، دینارها و آنچه دربارة آنها بر مردم است، سوال شدند. حضرت فرمود: آنها [دینارها و درهم‌ها] مهرهای خداوند در زمین او هستند. خداوند آنها را موجب صحت خلق خویش قرار داد. به وسیلة آنها، شئون مردم و خواست‌هایشان مستقیم و برپا می‌گردد. پس، کسی که از این پوله بسیار داشته باشد، به حق خدا در مورد آنها قیام کند و زکات آنها را بدهد، او کسی است که این پول‌ها برای او پاکیزه و خالص شده است وهر کسی از آنها بسیارداشته باشد و بخل ورزد، حق خدا در آن را نپردازد و از آنها ظروف طلا و نقره بسازد، او کسی است که وعدة عذاب الهی در کتابش برای او سزاوار است.

خداوند فرموده است: «روزی که بر این سکه های طلا و نقره در آتش دوزخ حرارت داده شود و به پیشانی و پهلوها و پشت آنان داغ نهاده شود و گویند: این است آنچه برای خویش کنز کرده اید، پس بچشید آنچه را کنز می کردید.»^[7]

در روایتی دیگر از رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم نقل شده است که فرمودند: «مَلْعُونٌ مَلْعُونٌ مَنْ عَبَدَ الدِّينَارَ وَ الدِّرْهَمَ مَلْعُونٌ مَلْعُونٌ مَنْ كُمُّهُ أَعْمَى مَلْعُونٌ مَلْعُونٌ مَنْ نَكَحَ بَهِيمَةً»^[8]؛

ملعون است، ملعون است کسی که دینار و درهم را بپرستد.