خد مات دینی، علمی  وفرهنگی :

تعلیم وتربیت:

استاد شهید آخوند  که به درخواست  بزرگان سوزمه قلعه ازسفر عراق منصرف شده بود ودرپی خدمت به مردم محروم منطقه بود، ضمن ارشاد وهدایت عموم ،کارتعلیم و تربیت  نوجوانان و جوانان

 را آغاز نمود، او امکاناتی در اختیار نداشت ومشکلات فراوان پیش رو داشت ،حتی مکانی برای تدریس در اختیارش نبودلذا ابتدادر چادرو گاهی  به طور سیاربه آموزش شاگردان مکتب امام صادق(ع)  می پرداخت، مدتی بعد موفق شد مدرسه علوم دینی را احداث کند ،امکانا ت مالی هم نداشت تا به عنوان شهریه به طلاب بدهد.

شهيد شاگردان زيادي داشت، از شاگردان خردسال که عم جزء مي‌خواندند تا کساني که دروس بالاي حوزه را مي‌ آموختند در محضر ايشان به تلمذ مشغول بودند وایشان  با تواضع ودلسوزی به آموزش همه ی آنان می پرداخت که ثمرات اين تدريس و آموزش درمراحل بعدتحولات بزرگ  فرهنگی را  درسوزمه قلعه واطراف  موجب گردید. نگارنده خود قرآن،پنج کتاب، ديوان حافظ و رساله ی عمليه را نزد آن عالم عامل  آموخته ام.به او احترام وافر وعلاقه ی وصف ناپذیر  داشتم، الگو واسوه وملجاء برای مابود وجمعی زیادی  از شهداى عزیز انقلاب از شاگردان  ایشان بودند وشخصیت‏هاى علمى، فرهنگى ،سیاسی وتعداد زیادی ازمجاهدین  منطقه افتخار شاگردى آن عالم ربانى را دارند.

حجه الاسلام والمسمین علی کریمی درباره ی مواددرسی که درزمان حضورش در مدرسه استاد و دراواخر عمر شهید  تدریس می شده،  چنین می گوید :"کتاب های که  در مرسه ی شهید آخوند  تدریس می شد،اولين کتابي که در نزد استاد شهيد خواندم صرف بود؛ و بعداً کتاب جامع­المقدمات را شروع نمودم و کتاب‌هاي جرجاني، ملا محسن، هدايه را از جامع المقدمات خواندم و کتاب نحوي به نام جامي را خواندم و بعد کتاب سيوطي را شروع نموديم که بعد از چندي انقلاب شد و درس­ها تعطيل شد^[1]"

 روش کلاس داری  شهید، سنتی بود وبا امروزه خیلی تفاوت داشت آن زمان شاگردها کلاس بندی نمی شد وچون استادوقت زیاد برای آنان می گذاشت، فرصت بود که هرکدام جداگانه درمحضر ایشان زانو بزند،کتاب را باز نموده ،از محل درس به بیان مربی خویش گوش فرادهد، درمواردی هم چند نفر ازیک جای کتاب  وبا هماهنگی درس می گرفتند. اگر مطلب برای شان سنگین بود از استاد می خواستند تا درس را کوتاه نموده، ختم کند واگرجای هم درس تفهیم نشده بود،خواهان تکرار یاتوضیح بیشتر می شدند. در این روش هر شاگرد قدرت وفرصت  انتخاب اندازه ی درس را برای خودش داشت وفرصت کافیی سوال وانتقاد ویادگیری بهتر وبیشتر دراختیارش بود.

روش تدريس هم در آن دوره با حالا متفاوت بود، درس ازخارج کمتر توضیح داده  می شد،توضیحات بیشتر درمتن درس بود وعبارات تبیین می گردید.

"روش تدريس استاد اين بود که درس را شروع مي‌کرد و حاشيه نمي‌رفت فقط درس را توضيح مي­داد؛ نکته هاي اخلاقي و احاديث را در مواقع خاص قبل از درس در بعضي مواقع يا بعد از ظهرها دور استاد شهيد جمع مي‌شديم و استاد روايت و حديث اخلاقي مي‌خواند، به ما توضيح مي‌داد که اين هم بعضي وقت‌ها بود نه هميشه...

استاد شهيد هيچ گاه به خاطر درس کسي را تنبيه نمي‌کرد و شاگردان استاد آزاد بودند در درس خواندن خوب مي‌خواندند ويا بد درس مي خواندند استاد شهيد به آن‌ها کاري نداشت^[2]"

شخصیت معنوی،وقار،هیبت وصلابتش به گونه ی بود که بدون تهدید وتنبیه شاگرد ها رعایت نظرات وسفارشات اورا نموده وازایشان حساب هم ببرند .

تدریس شهید آخوند(عالمی) بعد ازافتتاح حسینیه  وسال های که مشغولیت هایش بیشتر شد تا زمان شهادت  همچنان  ادامه داشت ودر این مدت  جمعی زیادی از مشتاقان معارف اهلبیت(ع) درمحضر ایشان شرفیاب شدند،عده ی زیادی  ازمحله های داخل سوزمه قلعه  وکسانی از سانچارک،خوب آباد وبغاوی به خدمت ایشان رسیده و  از فضل ودانش آن استاد گرانقدر بهره مند شدند که در سنین مختلف ودوره های متفاوت فارغ التحصیل شدند.

در ذیل دوره های آموزشی واسامی دانش آموختگان حوزه ی استادشهید را نقل می کنیم:

"شاگردان شهيد آخوند از سه نسل متفاوت بودند مرحله اول شاگردان آخوند شهيد، مثل ابوي شهيد ما حاج غلام سخي، شهيد ملا ايوب کمالي، و مرحوم ملا اکبر آخوند، ملا حيدر و ملا ظريف و ... بودند، شاگردان مرحله دوم و نسل دوم عبارت بودند از ملاغلام رضا شهيد، ملا علي اکبر قاسمي، ملا حسين، و ... و ما شاگردان مرحله سوم شهيد آخوند بوديم^[3]"

"استادشهید قبل ازساخت حسینیه وبعدازآن تازمان شهادت 4-5دوره طلبه داشته است، دوستداران اهلبیت علیهم السلام وطلبه های آن دوره  وفرزندان ونوه های آنان از اسلام ومسلمین  دفاع  کردند ومی کنند وشهدا وجانبازانی را تقدیم کردند^[4]"

چون شاگردان شهید در کلاس های ثبت نام  نمی شد وگروه ها ی کلاسی درآن ها لحاظ نمی گردید،لذا گاهی پراکنده وفردی به محضر استادشان  می رسیدند وبعضی موفق به ادامه تحصیل نشده ،زودترازمحضر استاد مرخص می شدند، بدین  جهت اختلاف روایت  درمورد دوره های تحصیلی وافراد هردوره قابل حل ،جمع وتوجیه  است.

احصای کل اسامی شاگردان عارف والامقام ، استاد شهید آخوند مشکل است ،اما آمار

بیشتر آنان  که فعلا در اختیار است، تقدیم خوانندگان ارجمند ومشتقان علم ،خدمت و شهادت می گردد:

 " 1ملا حیدر افضلی 2ملا ظریف شهابی 3ملا اکبر4شهید ملا ایوب5حاج ملا علی اکبر قاسمی6سید میر حسن موسوی7ملا حیدر رحمانی8ملا بوستان9شهیدملا جمعه خان عابدی 10حاج ملا تازگل غلامی11شیخ عبدالصمد قائمی12شهید ملا محسن13ملا نعیم اخلاقی14ملا حسین 15شهید غلام علی قربانی16عبدالناصر اکبری17شهید شهاب الدین جاوید18شهید عبدالرشید19ملا صفر رحمانی20غلام نبی عارفی21عبدالقادر حیدری(قاسمی)22حاج علی اکبر محمودی23برات علی فرزند شهید محمد رضا24حاج شیخ صفدر علی کریمی25 ملا محمد گل (دکتر)26شیخ غلام رسول افضلی27ملا حسین نظری فرزند حاج محمد یونس28حاج محمد ابراهیم دانش29ملا غلام سخی فرزند مرحوم ملا لعل30شهید ملا غلامرضا31مرحوم ملا نظام الدین (برادر حاج قربان محمدی) 32 شهید ملا غلام نبی33حاج ملا محمد عا لم فرزند حاجی خداداد34غلام حسن زوار حیدری35شهید ملا گلرضا36ملا دین محمد حبیبی37شیخ مومنی (عبدالقادر)38محمدعیسی ز کی39 حاج شیخ محمد موسی زکی 40حاج ملا عسکر  فرزندمرحوم حاج محمد حسین41شیخ جواد حمیدی42ملا دین محمد فدایی 43شیخ محمد کاظم عالمی44محمد حسن عالمی45ملا دادمحمد46ملا نبی زوار عالمی 47مرحوم ملا نجم  الدین فرزند مرحوم حاج کمال48شهید ابراهیم اخلاقی49شهید ملا غلام حسین محمدی50 شهید درمحمد انوری51علی محمد عظیمی 52خیرالدین صاحبی53ملا میرا جان(میرا خان)54حاج شیخ علی جان زکی55 ملا عسکر مقامی 56شهید ملا بهادار 57 ملا سردار58ملاعلی محمد دیبجر59مرحوم اکبر زوار60شهید حاجی ملا غلام سخی 61مرحوم ملا شایسته میر62مرحوم ملا سید علی (بغاوی)63مرحوم آدم خان فرزند مرحوم الف محمد64مرحوم شیخ یعقوب (نقره)قربانی 65جمعه خان حبیبی66موسی فرزند مرحوم رمضان67ملا اسحاق فرزند مرحوم ملا محمد شاه68شهید ملا دین محمد(شهید کربلا)69 لعل محمد شکوری70موسی عالمی71 مرحوم ملا چراغ علی ^[5]"

منبع : کتاب زندگی نامه شهدای ولایت سرپل-جلد اول،تالیف محمدموسی زکی